Parlament Europejski ma wezwać Serbię do „poważnego zademonstrowania” swojej strategicznej orientacji wobec Unii Europejskiej. Niniejsze przesłanie wyznacza ton projektu sprawozdania w sprawie największego kraju Bałkanów Zachodnich, którego autorem jest eurodeputowany S&D, Tonino Picula; został on dziś przedstawiony Komisji Spraw Zagranicznych Parlamentu Europejskiego.
Tonino Picula, eurodeputowany S&D i sprawozdawca Parlamentu Europejskiego ds. Serbii, powiedział:
- W obliczu trwającej wciąż wojny Rosji z Ukrainą i coraz bardziej nieprzyjaznych Stanów Zjednoczonych, podważających europejskie wartości i zasady, UE potrzebuje jasnych odpowiedzi od Serbii, dotyczących jej strategicznej orientacji. Serbia pozostaje jedynym krajem w regionie, który nie dostosował się do sankcji UE wobec Rosji. W niniejszym sprawozdaniu ponawiamy nasz apel do Belgradu, aby to uczynił w sposób systematyczny i bezzwłoczny. Autorytarne globalne podmioty, takie jak Rosja i Chiny, mają wyraźne interesy na Bałkanach Zachodnich i nadszedł czas, aby Serbia wyjaśniła, po której jest stronie.
- W obliczu masowych zamieszek społecznych w Serbii, na czele których stoją studenci, mamy również poważne obawy dotyczące kwestii systemowych, na które zwrócili uwagę protestujący. Domagają się oni zapewnienia odpowiedzialności, przejrzystości instytucjonalnej i finansowej oraz poszanowania swobód obywatelskich. Protesty, wywołane przez zawalenie się zadaszenia stacji kolejowej w Nowym Sadzie, które doprowadziło do ofiar śmiertelnych, przyjęły hasło: „Korupcja zabija”. Niniejsze sprawozdanie wyraża obawy dotyczące uporczywego szerzenia się korupcji w wielu obszarach. Zdecydowanie potępiamy również brutalne ataki na pokojowych demonstrantów.
- Ogólnie rzecz biorąc, niniejsze sprawozdanie podkreśla poważne obawy dotyczące niewielkiego lub żadnego postępu w kwestii spełniania kryteriów członkostwa w UE. Nadal występują poważne niedociągnięcia w kluczowych dziedzinach, takich jak praworządność, reforma administracji publicznej oraz dostosowanie do polityk UE. Kluczowe znaczenie ma zapewnienie niezależności kluczowych instytucji, w tym organów ds. regulacji mediów, takich jak Urząd Regulacyjny Mediów Elektronicznych. Serbia musi zwalczać dezinformację, a w szczególności manipulacyjne, antyunijne narracje.
- Wreszcie, normalizacja stosunków między Serbią a Kosowem pozostaje niezbędna dla ich dróg do członkostwa w UE. Obie strony powinny unikać eskalacji napięć oraz muszą przestrzegać wszystkich wcześniejszych porozumień osiągniętych w ramach dialogu ułatwionego przez UE. Ponadto należy szybko wymierzyć sprawiedliwość sprawcom terrorystycznego ataku we wsi Banjska w 2023 roku, w tym Milanowi Radoicziciowi, którego Serbia jeszcze nie oskarżyła. Osoby odpowiedzialne za atak terrorystyczny w 2024 roku w Zubin Potoku muszą również zostać bezzwłocznie pociągnięte do odpowiedzialności. A UE musi zrobić wszystko, co w jej mocy, aby ożywić dialog Belgrad-Prisztina.
Elio Di Rupo, negocjator Grupy S&D ds. Kosowa, powiedział:
- W jaskrawym kontraście do Serbii, wyraźny strategiczny wybór geopolityczny Kosowa oraz stałe dostosowywanie się do polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE, w tym stanowcze potępienie wojny Rosji z Ukrainą, są godne pochwały. Przyszłość Kosowa leży w UE, co wyraźnie leży w interesie obu stron, zwłaszcza w kontekście rosnącej konkurencji z autorytarnymi reżimami.
- W tegorocznym sprawozdaniu wzywamy zatem do natychmiastowego zniesienia nieuzasadnionych środków UE wobec Kosowa, ponieważ są one sprzeczne z wykazywanym przezeń zaangażowaniem w europejskie wartości i politykę. Ponadto ponawiamy nasz apel do państw członkowskich UE, aby dokonały postępu w kwestii wniosku Kosowa o członkostwo poprzez niezwłoczne przedstawienie kwestionariusza oraz przygotowanie opinii na temat zasadności jego wniosku.
- Ogólnie rzecz biorąc, Kosowo poczyniło znaczne postępy w zakresie reform wyborczych, odporności gospodarczej i ochrony praw podstawowych. Pozostają jednak liczne wyzwania, szczególnie w odniesieniu do luk systemowych w sądownictwie, wolności mediów (w tym znacznego wzrostu ataków na dziennikarzy), wydajności administracji publicznej oraz cyfryzacji usług publicznych.
- Wreszcie, w odniesieniu do ostatnich wyborów - pierwszych regularnych wyborów krajowych od czasu uzyskania niepodległości przez Kosowo, w których byłem obserwatorem - sprawozdanie przyjmuje z zadowoleniem udział Serbów z Kosowa w wyborach parlamentarnych, po opuszczeniu kosowskich instytucji ponad dwa lata temu. Zachęca również ich wybranych przedstawicieli do odgrywania aktywnej roli w procesie legislacyjnym Kosowa. Z niecierpliwością oczekuję na utworzenie nowego rządu w Prisztinie.
Uwaga dla wydawców:
Po dzisiejszej prezentacji projektów sprawozdań dotyczących Serbii i Kosowa w Komisji Spraw Zagranicznych Parlamentu Europejskiego eurodeputowani będą mieli trochę czasu na złożenie do nich poprawek. Oczekuje się, że komisja zagłosuje nad tymi sprawozdaniami w kwietniu, a głosowanie plenarne w tej sprawie odbędzie się w maju.
