Grupa S&D walczy o przyjęcie wiążących przepisów, które zapewnią, że przedsiębiorstwa wezmą odpowiedzialność za ludzi i planetę. Nadszedł czas, aby firmy zidentyfikowały i złagodziły negatywny wpływ swojej działalności na prawa człowieka i środowisko w całym łańcuchu wartości, zarówno w samej UE, jak i poza nią. Nieprzestrzeganie przepisów będzie oznaczać sankcje, a poszkodowane ofiary powinny mieć możliwość dochodzenia sprawiedliwości w sądzie. Sankcje i kary za niedopełnienie obowiązków w zakresie należytej staranności powinny zachęcić przedsiębiorstwa do podjęcia niezbędnych środków w celu zapobiegania szkodom.
Przez należytą staranność rozumiemy „uzasadnioną troskę”. W szczególności troskę, z jaką oczekujemy, że przedsiębiorstwa będą szanować prawa człowieka, środowisko i dobre zarządzanie. Chcemy zapewnić tę troskę (lub „staranność”), nakładając na przedsiębiorstwa obowiązek wprowadzenia procesów, gwarantujących odpowiedzialne prowadzenie działalności gospodarczej. Tego rodzaju procesy polegałyby na monitorowaniu i identyfikowaniu zagrożeń oraz radzeniu sobie i naprawianiu negatywnych skutków związanych z działalnością przedsiębiorstwa. Obejmowałyby one na przykład badanie wpływu działań przedsiębiorstw na prawa socjalne i prawa pracownicze, na naturalny ekosystem lub na lokalne rządy, w przypadku, kiedy istnieje ryzyko korupcji lub przekupstwa.
Walczymy o to, aby odpowiedzialne prowadzenie działalności gospodarczej stało się normą. Prowadzenie działalności gospodarczej w XXI wieku musi oznaczać prowadzenie jej w sposób odpowiedzialny. Aby tak się stało, musimy wyjść poza obecne, dobrowolne standardy i przyjąć wiążące unijne przepisy dotyczące należytej staranności dla przedsiębiorstw, które zobowiążą je do przyjrzenia się całemu łańcuchowi wartości. Należyta staranność nie powinna polegać na odhaczaniu odpowiednich pól, ale na ciągłym procesie.
Walczymy o zwiększenie dostępu do wymiaru sprawiedliwości dla ofiar, które doznały szkód ze strony unijnych przedsiębiorstw. Krótko mówiąc, walczymy o to, aby na pierwszym miejscu stawiać ludzi i planetę, zamiast zysków.
W 2022 roku, w odpowiedzi na postulaty Parlamentu Europejskiego pod przywództwem Grupy S&D, Komisja Europejska opublikowała wnioski legislacyjne w sprawie dyrektywy w sprawie należytej staranności w zakresie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw. Komisja Prawna wyznaczyła eurodeputowaną S&D, Larę Wolters, na sprawozdawczynię Parlamentu w sprawie tych wniosków legislacyjnych.
Chcemy mieć pewność, że przedsiębiorstwa dochowywać będą należytej staranności w zakresie ochrony środowiska, ładu korporacyjnego i praw człowieka w całym swoim łańcuchu wartości, także wtedy, kiedy ten łańcuch wartości wykracza poza Europę. Oczekujemy, że nawet tam, gdzie łańcuchy dostaw są bardzo złożone, przedsiębiorstwa zrobią wszystko, czego można od nich rozsądnie oczekiwać, aby zapobiec szkodom.
Przepisy muszą mieć szeroki zakres i dotyczyć wszystkich przedsiębiorstw w UE, w tym przedsiębiorstw świadczących usługi finansowe. Zobowiązaniami powinny zostać objęte wszystkie przedsiębiorstwa zatrudniające ponad 250 pracowników i osiągające obroty w wysokości co najmniej 40 mln euro.
Dobrowolne środki w zakresie należytej staranności (takie jak wytyczne OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych) nie zdołały doprowadzić do ogólnej zmiany sposobu myślenia w unijnych przedsiębiorstwach; ostatnie badania pokazują, że tylko 37 % spośród biznesowych respondentów stosuje obecnie przepisy w zakresie należytej staranności w dziedzinie ochrony środowiska i praw człowieka, a tylko 16% z nich obejmuje nimi cały łańcuch dostaw.
Chcemy równych szans, dzięki którym przedsiębiorstwa stosujące dobrowolne środki nie będą stawiane w niekorzystnej sytuacji konkurencyjnej z racji swojego właściwego postępowania.
Istnieje szerokie poparcie dla obowiązkowych ram prawnych dotyczących należytej staranności wśród społeczeństwa obywatelskiego, międzynarodowych organów ustanawiających standardy, państw członkowskich i samych przedsiębiorstw. Nawet jeśli przedsiębiorstwa nie dążą aktywnie do wyrządzania szkody, wielu z nich nadal brakuje pewności prawa i jasności w kwestii tego, czego się od nich oczekuje.
W czasie niedawnego głosowania w Komisji Prawnej zdecydowana większość grup politycznych poparła wizję Grupy S&D, dotyczącą wprowadzenia wiążących nowych przepisów w zakresie należytej staranności.
Istnieje wiele przykładów, w których należyta staranność zapobiegłaby katastrofom środowiskowym i tragediom związanym z nieprzestrzeganiem praw człowieka.
W 2013 roku w Bangladeszu ponad tysiąc pracowników, w większości kobiet, zostało zabitych lub rannych, z powodu uszkodzenia konstrukcji budynku Rana Plaza. Katastrofa ta rzuciła światło na niewłaściwe warunki pracy, które występują często w globalnym łańcuchu dostaw tekstyliów. Dzięki wiążącym przepisom w zakresie należytej staranności możemy zagwarantować, że przedsiębiorstwa z UE dołożą wszelkich uzasadnionych starań, aby zidentyfikować i zaradzić naruszeniom praw pracowników, produkującym ubrania, które kupujemy i nosimy na co dzień.
Zanieczyszczenie regionu Ogoniland w delcie Nigru to kolejny szokujący przykład tego, w jaki sposób brak odpowiedzialnego prowadzenia działalności gospodarczej zaszkodził środowisku i spowodował niepowetowane szkody dla zdrowia ludzi, domów i źródeł utrzymania.
Fala samobójstw w fabrykach globalnego dostawcy technologii w Shenzhen pokazała, że niektórzy pracownicy wolą umrzeć, niż musieć spędzić kolejny dzień na linii montażowej. Zamiast poprawić warunki pracy, odpowiedzią korporacji było rozciągnięcie siatek na zewnątrz wielu budynków. Tego rodzaju postępowanie biznesowe ze strony dostawcy przedsiębiorstwa z UE nigdy nie powinno być akceptowane, a ofiary lub ich przedstawiciele powinni mieć możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności przedsiębiorstw macierzystych.
Tylko poprzez pociąganie przedsiębiorstw do odpowiedzialności za skutki ich działalności gospodarczej UE może skutecznie wywiązać się ze swoich globalnych zobowiązań klimatycznych. Jako największy rynek na świecie, unijne przedsiębiorstwa odgrywają kluczową rolę w wyznaczaniu światowych standardów. Rozszerzając zakres należytej staranności na cały łańcuch dostaw, UE może wywrzeć pozytywny wpływ na świecie jako międzynarodowy podmiot ustanawiający standardy w odpowiedzi na wyzwania, takie jak zmiana klimatu i łamanie praw człowieka.
Dzięki nowym przepisom możemy również pociągnąć przedsiębiorstwa do odpowiedzialności, jeśli nie wywiążą się one ze swoich obowiązków w zakresie należytej staranności; innymi słowy, jeśli przyczynią się one do szkód lub spowodują szkody, którym można było zapobiec, będziemy mogli zapewnić ofiarom łatwiejszy dostęp do wymiaru sprawiedliwości.
Uważamy, że za nadzór nad procesem w zakresie należytej staranności powinni odpowiadać prezesi spółek i dyrektorzy przedsiębiorstw. Chcemy mieć pewność, że nie będzie już ukrywania faktów ani luk prawnych. W przedsiębiorstwach zatrudniających powyżej 1000 pracowników chcemy, aby wynagrodzenie było powiązane ze spełnieniem wymogów związanych z należytą starannością.
Przedsiębiorstwa będą zobowiązane do współpracy z zainteresowanymi stronami i ich przedstawicielami, takimi jak związki zawodowe podczas całego procesu w zakresie należytej staranności. Jeśli dane przedsiębiorstwo nie posiada wystarczających informacji na temat potencjalnych szkód, powinno zwrócić się do organizacji społeczeństwa obywatelskiego w celu uzyskania odpowiednich informacji.
Sankcje dla firm nieprzestrzegających przepisów będą mogły obejmować kary w wysokości co najmniej 5% ich rocznego globalnego obrotu. Kolejnym narzędziem zapewniającym przestrzeganie przepisów przez przedsiębiorstwa, obok wycofywania ich produktów z unijnego rynku, powinno być ujawnianie nazw tych firm przez władze i piętnowanie ich. Naruszenia przepisów w zakresie należytej staranności powinny mieć również wpływ na uwzględnienie danej firmy w procesach zamówień publicznych.
1 czerwca 2023 roku Parlament Europejski przyjął stanowisko w sprawie wiążących przepisów w sprawie uwzględniania wpływu na prawa człowieka i środowisko w ramach działalności gospodarczej. Pomimo podejmowanych przez konserwatystów w Parlamencie Europejskim prób osłabienia nowych przepisów, większość eurodeputowanych głosowała za naszym, bardziej postępowym stanowiskiem.
Po uzgodnieniu mandatu negocjacyjnego Parlamentu, Grupa S&D będzie nadal przewodzić ciężkiej pracy od chwili obecnej do końca obecnego mandatu, aby osiągnąć w Radzie porozumienie z rządami UE.
Jest to punkt zwrotny. Większość przedsiębiorstw poważnie traktuje swoje obowiązki wobec ludzi i środowiska, a nowe, sprawiedliwe przepisy jeszcze bardziej pomogą tym firmom, powstrzymując przed łamaniem przepisów nieliczne, wielkie „kowbojskie” firmy, które prowadzą swoją działalność w nieuczciwy i nieetyczny sposób.