Jeśli nie chcemy, aby z nastaniem 2050 roku w oceanach pływało więcej plastiku niż ryb, musimy działać już teraz. Co roku w Europie do mórz trafia 150 000 ton tworzyw sztucznych – w dniu dzisiejszym Parlament głosował nad nowymi przepisami, wynegocjowanymi z Radą Europejską, które mają położyć kres temu niewyobrażalnemu zanieczyszczaniu.

Po raz pierwszy w historii UE przyjęła ramy prawne zakładające stosowanie różnych środków dla różnych kategorii produktów. Produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych stanowią połowę śmieci pływających w morzach – należą do nich patyczki kosmetyczne, sztućce, talerze, słomki, mieszadełka do drinków, patyczki do balonów, produkty wykonane z plastiku oksydegradowalnego, jak też pojemniki na żywność i napoje wykonane z polistyrenu ekspandowanego. Zostanie wprowadzony zakaz ich użycia w przypadkach, gdy dostępne będą efektywne kosztowo zamienniki. Jeśli chodzi o inne produkty, celem jest zapewnienie, że państwa członkowskie ograniczą ich użycie oraz ulepszą procesy zarządzania odpadami.  

Negocjator w tej sprawie z Grupy S&D, europoseł Massimo Paolucci, powiedział:

    Jesteśmy dumni z aktywnej roli Grupy S&D w działaniach mających zapewnić, że Unia Europejska wykona zdecydowany krok, aby ocalić oceany, oraz że będzie szerzyć świadomość tego, jak bardzo muszą zmienić się nasze codzienne przyzwyczajenia. Coraz więcej ludzi rozumie, że nie możemy już pozwolić sobie na tak lekkomyślny styl życia oraz że musimy zostawić w tyle kulturę marnotrawstwa. Nie możemy przeistoczyć oceanów w gigantyczny śmietnik, niszcząc bioróżnorodność oraz stwarzając zagrożenie dla tego źródła życia na zgubę przyszłych pokoleń.  

    Nasza Grupa odegrała decydującą rolę w zwiększeniu ambicji dyrektywy w szeregu aspektów, między innymi udało się nam dodać produkty z plastiku oksydegradowalnego oraz produkty jednorazowego użytku wykonane z polistyrenu ekspandowanego do czarnej listy. Zapewniliśmy również, że butelki z tworzyw sztucznych będą w 90% zbierane oddzielnie od innych odpadów począwszy od 2029 r. i produkowane od 2025 r. w co najmniej 25% z materiałów pochodzących z recyklingu dla butelek z politereftalanu etylenu (PET) – wskaźnik ten będzie następnie, od 2030 roku, wynosił 30% dla wszystkich butelek, niezależnie od tworzywa sztucznego.


 Filtry do tytoniu będą poddane wymogom oznaczania jako produkt zawierający plastik, a sprzęt wędkarski będzie zbierany oddzielnie – obie te kategorie produktów w znaczący sposób przyczyniają się do zanieczyszczenia oceanów tworzywami sztucznymi.

Koordynatorka z Grupy S&D w Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności, europosłanka Miriam Dalli, dodała:

Zawarte dziś porozumienie w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych stanowi ważny krok. To strategia polityczna, która pomoże zmienić mentalność obywateli i zwiększyć ich świadomość, zwłaszcza świadomość młodszych pokoleń, które bardzo dobrze wiedzą, jak poszukiwać innych, lepszych opcji.

Uważam, że damy sobie szansę na jaśniejszą przyszłość, jeśli zapewnimy stosowne składowanie tworzyw sztucznych i przetwarzanie zużytych produktów oraz jeśli będziemy promować alternatywne rozwiązania.

 

Konkretne środki ustanowione w dyrektywie:

Zakaz użycia następujących produktów od 2021 r.: sztućce z tworzyw sztucznych (widelce, noże, łyżki, pałeczki); talerze, słomki i mieszadełka z plastiku; kubki jednorazowego użytku, jak też pojemniki na żywność i napoje wykonane z polistyrenu ekspandowanego; produkty z plastiku oksydegradowalnego (materiały plastikowe zawierające dodatki, które wywołują oksydację plastiku i jego rozpadanie na mniejsze cząsteczki w warunkach aerobowych); patyczki kosmetyczne z tworzyw sztucznych oraz patyczki do balonów.   

Państwa członkowskie UE podejmą działania mające na celu ograniczenie stosowania: pojemników na żywność zawierających plastik, plastikowych kubków na napoje, w tym ich pokrywek i wieczek.

Wiążący wskaźnik docelowy co najmniej 25% przetworzonego materiału w butelkach z politereftalanu etylenu (PET) będzie obowiązywał od 2025 r. Od 2030 r. wszystkie butelki będą musiały być produkowane w co najmniej 30% z materiałów pochodzących z recyklingu.

Mokre chusteczki, podpaski, filtry do tytoniu oraz kubki na napoje będą oznaczane na opakowaniach jako produkty zawierające plastik, konsumenci będą też informowani o szkodliwości tych produktów dla środowiska, jeśli wyrzuca się je w nieprzeznaczonym do tego miejscu zamiast do śmietnika.

Producenci filtrów do tytoniu zawierających plastik będą musieli pokryć koszty publicznych systemów zbierania niedopałków papierosów. Koszty zbierania odpadów powstających z ich wyrobów będą musieli ponieść również producenci pojemników na żywność i napoje, jednorazowych paczek i opakowań, kubków oraz torebek i siatek z tworzyw sztucznych.