Drogę Serbii i Kosowa do Unii Europejskiej utorują starania o normalizację ich wzajemnych stosunków. Ostatnio miały miejsce pozytywne zmiany w ramach dialogu Belgrad-Prisztina, wspieranego przez UE. Potrzebne są jednak większa wola polityczna, konkretne działań i wzajemne zaufanie obu stron, aby zapewnić prawdziwy postęp - apelują Socjaliści i Demokraci w świetle sprawozdań na temat obu krajów przyjętych dziś przez Parlament Europejski.
Jeśli chodzi o UE, pożądany postęp w ramach dialogu nie może być alibi dla przymykania oka na autokratyczne rządy prezydenta Aleksandra Vuczicia. Serbia musi przede wszystkim dostosować się do sankcji UE wobec Rosji; w przeciwnym wypadku powinna stracić wsparcie finansowe, które otrzymuje od Unii - zaapelowała Grupa S&D.
Tonino Picula, rzecznik Grupy S&D do spraw zagranicznych, powiedział:
- Przede wszystkim Grupa S&D ponownie składa nasze najgłębsze kondolencje wszystkim Serbom, którzy stracili swoich bliskich w przerażającej strzelaninie, która wstrząsnęła nami wszystkimi w ubiegłym tygodniu. Potępiamy tego rodzaju przemoc w jak najostrzejszych słowach. Te tragiczne wydarzenia są smutnym przypomnieniem poważnych problemów istniejących w Serbii, o czym świadczą niedawne protesty w tym kraju; chodzi o autorytarne rządy, przejęcie państwa, czczenie zbrodniarzy wojennych i toksyczną scenę medialną. Trzeba zrobić więcej, aby przeciwdziałać demokratycznemu regresowi w Serbii. Ciągłe wsparcie finansowe dla reżimu Vuczicia nie przybliża Serbii do UE.
- W pełni uznając znaczenie dialogu Belgrad-Prisztina, musimy również mieć świadomość, że bardzo oczekiwany postęp w ramach tego procesu, który w praktyce jest minimalny, nie może być alibi dla UE, aby unikać bardziej asertywnej polityki wobec serbskich władz. Tego rodzaju podejście okazało się w przeszłości bardzo szkodliwe. Jest rzeczą oczywistą, że to Europejska Partia Ludowa - polityczna rodzina Vuczicia - ponosi za to szczególną odpowiedzialność. W pełni popieramy Serbów, którzy chcą innej, lepszej, wolnej od przemocy i europejskiej Serbii. Ich aspiracje dają nadzieję na przerwanie permanentnej spirali kryzysowej, która odbija się negatywnie na całym regionie.
Demetris Papadakis, negocjator Grupy S&D ds. sprawozdania Parlamentu Europejskiego w sprawie Serbii, powiedział:
- Najważniejsze przesłanie dla Belgradu w tegorocznym sprawozdaniu brzmi następująco: Serbia musi dostosować się do sankcji UE wobec Rosji. W przeciwnym razie ryzykuje cofnięcie się w negocjacjach o członkostwo w UE i utratę wsparcia finansowego ze strony UE. Aby zapewnić dalsze postępy na drodze do UE, Serbia musi również znormalizować swoje stosunki z Prisztiną i kontynuować reformy wewnętrzne, w szczególności w celu zachowania praworządności, praw podstawowych i wolności mediów.
- W tym kontekście podkreśliliśmy nasze zaniepokojenie z powodu dominującej pozycji rynkowej Telekom Srbija, której większościowym udziałowcem jest państwo, oraz z powodu zarzutów, że partia rządząca wykorzystuje ją do zwiększenia swojego wpływu na rynek mediów w Serbii. Jesteśmy zaniepokojeni wszelkimi przypadkami finansowania przez państwo spółki Telekom Srbija, co daje jej nieuczciwą przewagę konkurencyjną i przyczynia się do pogorszenia stanu niezależnych mediów w Serbii. Ponadto wzywamy Komisję Europejską do zbadania pożyczki w wysokości 70 mln euro, udzielonej Telekom Srbija przez Europejski Bank Inwestycyjny.
Andreas Schieder, negocjator Grupy S&D ds. sprawozdania Parlamentu Europejskiego w sprawie Kosowa, powiedział:
- Najważniejszą wiadomością dla Kosowa w ubiegłym roku było to, że od 1 stycznia 2024 roku jego obywatele będą mogli wreszcie podróżować bez wiz. Jest to najlepszy dowód na to, że nastąpił znaczny postęp w ramach procesu reform, na przykład w ramach walki z korupcją i przestępczością zorganizowaną. W kluczowych momentach Kosowo okazało się niezawodnym partnerem. Dlatego też wzywamy Komisję Europejską do przygotowania bez dalszej zwłoki opinii w sprawie wniosku tego kraju o członkostwo w UE.
- Aby zapewnić kolejne postępy, potrzebne są dalsze wysiłki w dziedzinie ochrony niezależności, wydajności i integralności wymiaru sprawiedliwości, wzmocnienia współpracy rządu ze społeczeństwem obywatelskim oraz ochrony wolności mediów. Wreszcie, co nie mniej ważne, kluczowa dla europejskiej przyszłości Kosowa i Serbii jest normalizacja stosunków między oboma krajami, oparta na wzajemnym uznaniu. Obie strony muszą unikać podżegającej retoryki oraz działać zgodnie z wartościami i zasadami UE.
